توضیح متا: بیدخوردگی فرش یکی از آسیب‌هایی است که انواع فرش مخصوصاً فرش دستباف را تهدید می‌کند| عوامل مؤثر در ایجاد بیدخوردگی و کارهای لازم پس از بیدخوردگی

چه عواملی باعث ایجاد بیدخوردگی در فرش می‌شوند؟ | راه نجات فرش از بیدخوردگی

فرش به‌عنوان یکی از ملزومات اصلی دکوراسیون ایرانی‌ها به شمار می‌آید و نه‌تنها جنبه تزیینی دارد بلکه به‌عنوان پوششی برای کف از آن استفاده می‌شود. بیدخوردگی فرش یکی از آسیب‌های تهدیدکننده فرش مخصوصاً فرش دستباف است که باعث نابودی و از بین رفتن آن می‌شود. عوامل مختلفی باعث بیدخوردگی می‌شوند که در ادامه به معرفی آن‌ها و راه‌های پیشگیری از آن می‌پردازیم.

بیدخوردگی فرش چیست و چگونه ایجاد می‌شود؟

بید یک حشره است که از پروتئین کراتین موجود در الیاف تغذیه می‌کند. منبع اصلی چنین پروتئینی در فرش دستباف با الیاف پشم هست. ازاین‌رو فرش‌های دستباف که از الیاف پشم بافته‌ شده‌اند هدف بیدها قرار می‌گیرند. این حشرات تهدیدی برای فرش‌های ماشینی که از موادی مانند پلی‌استر و نخ آکریلیک تشکیل ‌شده‌اند به شمار نمی‌آیند.

همچنین، بیدها برای فرش دستباف با الیاف ابریشم طبیعی و باکیفیت مضر نیستند چراکه منبع تغذیه‌شان به شمار نمی‌آیند. با توجه به این، بیدخوردگی فرش در فرش‌های دستباف با الیاف پشم نگران‌کننده است و برای پیشگیری از آن لازم است دقت کافی داشته باشیم.

حشره بید و نحوه تشخیص بیدخوردگی

حشره بید برای فرش بسیار مضر است و در اثر حمله به فرش می‌تواند به‌طور کامل موجب تخریب و نابودی آن شود. این حشرات از نظر شکل ظاهری به پروانه شباهت زیادی دارند و زردرنگ می‌باشند. اندازه حشره بید حدود 12 میلی‌متر است. برای تشخیص بیدخوردگی فرش به موارد زیر باید توجه داشت:

1. روی فرش لکه‌های سفید ایجاد می‌شود.
2. حرکت حشرات روی فرش به چشم می‌خورد.
3. پشت فرش را بررسی کنید، بیدها از گره‌های پشت فرش شروع به‌ پیشروی می‌کنند و با خوردن آن‌ها به درون فرش راه پیدا می‌کنند.
4. پس از نفوذ بیدها به درون فرش، به لایه سطحی آن حمله می‌کنند و الیاف سطح ‌رویی را نیز می‌خورند. در این صورت الیاف و پرزهای فرش به‌راحتی و در اثر جارو کشیدن، از سطح فرش جدا می‌شوند. آن‌ها این عمل را تا جایی ادامه می‌دهند که بافت و نقشه فرش به‌طور کامل از بین برود.

چه عواملی باعث بیدخردگی فرش می‌شوند؟

بیدها در شرایط خاصی شروع به رشد و تکثیر می‌کنند و قرار گرفتن فرش در چنین شرایطی احتمال هجوم آن‌ها را فراهم می‌آورد. ازجمله عواملی که باعث ایجاد بیدخوردگی فرش می‌شود عبارت‌اند از:

• دمای بالا؛ گرمای زیاد باعث رشد انواع باکتری و حشرات مثل بید می‌شود.
• رطوبت زیاد؛ نه‌تنها موجب فراهم آوردن شرایط مناسب برای بیدها و انواع حشرات می‌شود بلکه، موجب تخریب ریشه و الیاف فرش نیز می‌گردد.
• نور کم و نداشتن تهویه مناسب؛ یکی دیگر از عواملی است که باعث حمله بیدها به فرش می‌شود.
• به‌موقع تمیز نکردن فرش؛ باعث می‌شود حشرات ازجمله بید و لارو آن‌ها در فرش باقی بمانند و شروع به رشد کنند.
• استفاده نکردن از مواد ضد بید؛ موادی مانند نفتالین و اسپری ضد بید باعث فرار حشرات و بید می‌شود.
• عدم چک کردن به‌موقع فرش؛ موجب پیشروی و تکثیر هر چه بیشتر بیدها در درون فرش می‌شود و نابودی آن را حتمی می‌سازند.

پس از بیدخوردگی چه اقداماتی باید انجام داد؟

نمی‌شود انتظار داشت پس از بیدخوردگی فرش، بتوان آن را احیا کرد. در بعضی مواقع شدت بیدخوردگی آن‌قدر زیاد است که هیچ راهی برای ترمیم آن باقی نمی‌ماند. درواقع فقط درصورتی‌که به‌موقع متوجه چنین آسیبی شوید یا میزان خوردگی جزئی باشد می‌تواند فرش را از نابودی کامل نجات داد.

اگر بیدخوردگی در حد 2 یا 3 ناحیه باشد، یک رفوگر متخصص می‌تواند آن را تعمیر و ترمیم کند اما اگر میزان آن زیاد باشد احتیاج به سم‌پاشی است. پس‌ازآن فرش باید توسط یک قالی‌شویی معتبر به‌خوبی شسته شود تا تمام باکتری و حشرات آن به‌طور کامل برطرف شوند به‌نحوی‌که احتمال برگشت بید و خوردگی وجود نداشته باشد. در مرحله بعد باید فرش را به یک رفوگر حرفه‌ای سپرد تا به‌طور کامل آن را ترمیم نماید.

راه نجات فرش از بیدخوردگی

یکی از راه‌های پیشگیری از نابودی فرش دستباف در مقابل بیدخوردگی، استفاده از نفتالین به‌صورت پودری یا قرص است. لازم به ذکر است که نفتالین پودر شده اثرگذاری بیشتری دارد. بااین‌حال باید در نظر داشته باشید که نفتالین ماده‌ای سمی است و در هنگام استفاده از آن باید از تماس با چشم و پوست خودداری شود و از دستکش و ماسک فیلتردار استفاده شود.