فرش دستباف بلوچ نقشه یعقوب خانی قالیچه 3 متری ( استان سیستان و بلوچستان ) چله پشم

فرش دستباف بلوچ نقشه یعقوب خانی با ابعاد 212×135

قالی بافی یکی از صنایع مهم سیستان به شمار می‌رود و در اقتصاد جامعه اهمیت بسزایی دارد و بیشتر توسط عشایر منطقه بافته می‌شود، قالیچه سه متری و یک در دو متری، کناره قالی ، خورجین و پشتی در ابعاد مختلف از جمله این هنر دستی منطقه است.

شروع قالی‌ بافی در سیستان به 2 هزارسال پیش بر می‌گردد که اقوام سکایی با مهاجرت از سیبری در دشت زرخیز سیستان ساکن شده و به کشاورزی پرداختند و بافندگی خود را همچنان حفظ کردند.

قوم سکایی در قرن پنجم (ق.م.) قالی و گلیم می‌بافتند و نمد تولید می‌کردند به طوری که از گورهای آنان در شمال آلتایی واقع در سیبری، قالی، گلیم و نمد به دست آمده است.

در نوشته‌های اوایل دوره اسلامی، سیستان دارای بهترین بافته‌های ابریشمی و پشمی بوده است و شهرت بافته‌های سیستان در آغاز دوره اسلام نشان از سابقه طولانی و درخشان قالی‌بافی در منطقه دارد.

کشف “قالی پازیریک” در سیبری نشان می‌دهد که این قالی توسط اقوام سکایی بافته شده است و به جرأت می‌توان گفت سکاها نخستین کسانی بودند که بافته‌هایی بسیار زیبا از خود به جای گذاشته‌اند.

سکاها با مهاجرت به سیستان هنر قالی‌بافی را نیز به این دیار منتقل کردند و زیبایی‌هایی از آن به ارث گذاشتند که نسل‌های بعدی آنان تا به امروز به خوبی از آن نگهداری کرده و از نسلی به نسل دیگر تحویل دادند.

سیستانی‌ها برای بافت قالی از رنگ طبیعی که خود به تهیه آن مبادرت می‌ورزند استفاده می‌کنند و تار و پود مورد نیاز آن را نیز از پشم گوسفندان خود تهیه می‌کنند.

طرح‌های قالی سیستان بدون داشتن طراح و نقاش، به صورت ذهنی از نسلی به نسلی دیگر منتقل شده‌اند و قالی بافان سیستانی به واسطه زندگی غیر ساکن از دارهای افقی استفاده می‌کردند اما در حال حاضر دارهای آنان به عمودی تغییر یافته است.با آمدن سکاها به سیستان تحول بزرگی در این منطقه صورت گرفت

کمترین چیزی که امروز می‌توانیم بگوییم آن است که یافته‌های منطقه سیستان تحت ‌تأثیر هنر سکا‌ها قرار گرفت، زیرا این قوم در قرن پنجم پیش از میلاد، قالی گلیم می‌بافتند و نمد تولید می‌کردند.

آثار باستان‌شناسی بیانگر رونق سیستان در دوره‌های اشکانی و ساسانی است، در این دوره، سیستان یکی از بزرگترین ارقام مالیات را می‌پرداخته، و از آبادترین و پر تولید‌ترین قسمت‌های ایران بوده است.

بافندگی قدیم سیستان مرهون کوشش و روحیه شاد و پرتوان زنان سیستانی بوده است

در اوستا سیستان به عنوان یازدهمین سرزمینی یاد شده‌است که توسط اهورا مزدا خلق شده‌است. صنعت قالی بافی این منطقه از ویژگی‌های منحصر به فردی برخوردار است. سابقه فرش بافی در این منطقه به زمان‌های بسیار دور برمی گردد.

لازم به تاکید است که همه قالیهای بلوچ را نباید به ناحیه خراسان منسوب کرد.تعدادی از اقوام بلوچ که ساکن افغانستان هستند از سالها پیش به بافت قالی پرداخته اند و عنوان بلوچستان که در هنگام خرید و فروش به غلط بر روی این قالیها نهاده شده،تنها در مورد بخشی از قالی های پرز کوتاه و مسطح و تعداد کم از قالیچه های پرزدار صدق می کند.